Erosie

​

VMBO-T/HAVO/VWO

• ​Je kent de betekenis van de begrippen.

• ​Je kunt in eigen woorden het verschil tussen verwering en erosie uitleggen.​

• Je kunt uitleggen welke rol water, wind en ijs bij erosie spelen. 

HAVO/VWO

• Je kunt het verschil uitleggen tussen het ontstaan van een V-dal en een U-dal en deze dalen op een foto herkennen.

​

Leertekst

Vorige lessen heb je geleerd hoe een gebergte ontstaat. Ook weet je dat een gebergte weer wordt afgesleten. Door het proces van mechanische en chemische verwering wordt het gesteente van een gebergte aangetast (het gaat kapot of veranderd van vorm).

​

Nadat er verwering heeft plaatsgevonden, gaan de stukken gesteente zich verplaatsen, ze rollen bijvoorbeeld van de berg of wotden meegenomen door een rivier. Het proces waarbij het verplaatsen een gesteente wordt aangetast (het gaat kapot of veranderd van vorm) noemen we erosie. Het verweringsmateriaal blijft namelijk dus niet in de bergen liggen, maar kan op drie manieren worden verplaatst:

​

IJs: gletsjers die door zijn kracht alle grote gesteente meenemen.
Water: kleinere gesteente die door de stroming van de rivier worden meegenomen. Ook zeewater kan gesteente meenemen, denk aan de zand van het strand, maar ook keien in de branding.
Wind: hele kleine gesteente die door de wind wordt meegenomen en zich zo verplaatsen. Het verplaatsen van de gesteente tast het gesteente zelf aan, maar ook het landschap wordt hierdoor gevormd. Kijk maar eens naar de afbeelding: erosie door wind. De wind slijt het gesteente van het gesteente af, waardoor deze 'golven' in de bergen ontstaan.

​

Naast dat erosie zorgt voor het uitschuren van dalen wordt het verweringsmateriaal ook tijdens het transport verbrokkeld of afgerond.

​

Opdracht A

We bekijken gezamenlijk de video: Van gesteente tot zand

​

1. Hoe worden de grote stukken gesteente (van een gebergte) onderweg in de rivier kleiner en kleiner?

2. Wat is de juiste volgorde van het steeds kleiner wordende gesteente? Kies uit: zand, grind en klei.

3. Hoe dichter bij zee, hoe groter/kleiner het gesteente.

4. Waaraan kan je zien dat het gesteente, wat nu grind is, een lange weg heeft afgelegd voordat het in zuid Limburg terecht is gekomen?

5. Wat geven de verschillende kleuren van het gesteente aan? 

6. Hoe is het kalksteen in zuid-Limburg ontstaan? 

7. Wat zie je terug in het gesteente?

8. Hoe is een gebergte in de Ardenne in België ontstaan? 

9. Waardoor staan de lagen van het gebergte schuin? 

10. Waarom is het ene gesteente zwart en het andere gesteente wit? 

​

Opdracht B 

Schrijf het juiste begrip onder de afbeeldingen van het knipblad. Kies uit: kusterosie, riviererosie, erosie door ijs en winderosie.

 

Opdracht C (HAVO/VWO)

We bekijken gezamenlijk de video: U-dalen en V-dalen.

1. Hoe ontstaat een gletsjerdal?

2. Hoe komen de stenen in of op de gletsjer terecht?

3. Leg uit hoe vorstverwering in zijn werk gaat?

4. Hoe snel 'stroomt' een gletsjer van de helling af?

5. Welke vorm heeft een dal dat door een gletsjer is uitgesleten?

6. Welk verweringsmateriaal wordt door rivieren meegenomen?

7. Hoe komen de wanden van het rivierdal in de rivier terecht?

8. Welke vorm heeft een dal dat door een rivier is uitgesleten?

9. Gebruik het knipblad. Plak de juiste afbeelding bij het juiste begrip.

​

Opdracht D 

We bekijken gezamenlijk de video Graaf Geo: erosie. Vul de volgende woorden op de juiste plek in: gletsjers, transport, sedimentatie, rivieren, verwering, 

verweringsmateriaal, exogeen, erosie, dalen, U, winderosie, sculptuur.

​

​

​

​