Gebergten ontstaan, gebergten verslijten

​

Leerdoelen VMBO-T/HAVO

• Je kent de verschillen tussen een natuur- en een ingericht landschap en tussen een jong en een oud gebergte.

• Je begrijpt hoe gebergten en laagvlakten ontstaan.

• Je kunt met de atlas bepalen of een gebied een gebergte of een laagvlakte is.

 

Leerdoelen HAVO/VWO

• Je weet de verschillen tussen een jong- en een oud gebergte.

• Je begrijpt hoe uit oceaanbodem en vulkanisme bergen kunnen ontstaan.

• Je kunt op een foto fossielen en het stollingsgesteente graniet herkennen.

Opdracht A

30 minuten

We bekijken gezamenlijk de video: West Europa - bergen. Let op! Tussen de 10 en 12 minuten van de video zijn er geen vragen die je moet beantwoorden.

1. Noem tenminste vier gebergtes die in Europa liggen​

2. Wat is de hoogste berg van Europa? Hoe hoog is die berg?

3. Wat is het grootste hooggebergte van Europa?

4. Wat is de hoogste berg van dat hooggebergte. Hoe hoog is deze berg?

5. Waarom duurt het rijden van de ene plek naar de ander langer in de bergen dan in bijvoorbeeld Nederland?

6. Waarom liggen de meeste plaatsen in een gebergte in het dal?

7. Hoe hoger je komt hoe kouder het wordt. Hoeveel graden daalt de temperatuur wanneer je 1000 meter stijgt?

8. Wat verstaan we onder de boomgrens?

9. Hoe noem je de sneeuw op de bergtoppen die het hele jaar blijft liggen?

10. Hoe noemen we een 'ijsrivier' die langzaam van de berg 'stroomt'?

11. Hoe ontstaan de meeste dalen in het gebergte?

12. Wat is platentektoniek?

13. Hoe ontstaat een gebergte eigenlijk?

14. Verklaar nu waarom er in Nederland geen bergen zijn ontstaan. 

​​

Opdracht B 

15 minuten

We bekijken gezamenlijk de video: Gebergten: jong en oud en maken de onderstaande vragen.

​1. Hoe oud is een jong gebergte ongeveer?

2. Hoe herken je een jong gebergte?

3. Hoe herken je een oud gebergte?

4. Bij afbeelding 1 staan 2 foto's van gebergte. Welk gebergte is oud, en welke is jong? Waaraan zie je dat?​​

 

Bekijk de Basis Bosatlas blz. 112, kaart B/D en  blz. 52. (of de Grote Bosatlas blz. 216C/E [blz. 192C/E] en blz. 72)

Op de ene bladzijde zie je een kaart over gebergtevorming.

Op de andere bladzijde een kaart waar het Scandinavische Hoogland is te zien. 

​

5. Wanneer (hoe lang geleden) is het Scandinavisch Hoogland gevormd?

6. Is het Scandinavisch Hoogland een jong of een oud gebergte?​​

7. Bepaal op dezelfde wijze of de volgende gebergtes in Europa oud zijn of              jong: Pyreneeën, Schotse Hooglanden, Franse Middengebergten.

​

​

Opdracht C (HAVO/VWO)

15 minuten

​

Leertekst

In de vorige les bij opdracht C heb je geleerd wat sedimentgesteente is. Door grote druk sedimentlagen in steen kunnen veranderen (sedimentgesteente). Zand wordt zo samengedrukt tot zandsteen. Je kan de sedimentlagen nog vaak in het gesteente herkennen.

 

Weet je het nog? Vorig jaar bij het onderwerp 'natuurrampen' heb je geleerd hoe vulkanen ontstaan. Steen kan ook ontstaan omdat vloeibaar gesteente stolt, bijvoorbeeld op de zeebodem. In het binnenste van de aarde kan ook gesteente worden gevormd. Magma koelt dan langzaam af in holtes of scheuren in de aardkorst. Omdat het magma heel langzaam afkoelt vormen er zich kristallen in het gesteente, je kan die herkennen aan de verschillend gekleurde vlekken. Dit dieptegesteente noemen we graniet. Wanneer gesteente door stollen wordt gevormd noem je dat stollingsgesteente. Naast sedimentgesteente kan een gebergte ook bestaan uit stollingsgesteente. 

​

We bekijken gezamenlijk de video vulkanen.

​​1. Beschrijf in eigen woorden of door middel van een tekening hoe stollingsgesteente ontstaat, zoals bijvoorbeeld bij IJsland. 

2. Bij afbeelding 2 zie je twee soorten gesteenten. Welke steen is een sedimentgesteente en welk een stollingsgesteente?

3. Leg uit hoe je aan je antwoord bent gekomen.

​

Opdracht D

10 minuten

Neem de leervragen en begrippen over in je schrift. Zet de betekenis van het begrip erachter en geef antwoord op de leervraag.

​