Wereld
Begrippen
Aantrekkende krachten (Pull) Positief kenmerk van een gebied, dat voor mensen een reden kan zijn om naar dat gebied te migreren (b.v. een hoge
levensstandaard, goede werkgelegenheidssituatie of gevarieerde huisvestingsmogelijkheden)
Afstotende krachten (Push). Negatief kenmerk van een gebied, dat voor mensen een reden kan zijn om het gebied te verlaten.
Afzetmarkt markt waarop goederen of diensten van een bedrijf worden verkocht
Agglomeratievoordeel Voordelen van grote stedelijke gebieden voor de locatie van bedrijven, vooral door de goede infrastructuur, grote en gevarieerde arbeidsmarkt, aanwezigheid van andere bedrijven, enz.
Analfabetisme percentage mensen ouder dan 15 dat niet kan lezen en schrijven
Amerikanisering proces waarbij cultuurelementen van de Amerikaanse cultuur eigen worden gemaakt.
Arbeidsintensief wanneer bij het produceren relatief veel arbeid wordt gebruikt
Arbeidsmigrant Economisch actieve migrant wiens doel het is arbeid en inkomen te verwerven in een immigratieland (hij/zij doet dit op eigen initiatief en op vrijwillige basis)
Armoedegrens Als mensen minder dan $1,25 per dag te besteden hebben zitten ze onder de armoedegrens.
Beroepsbevolking Dat deel van de bevolking dat tegen betaling een beroep
uitoefent plus de werkelozen. De beroepsbevolking wordt ingedeeld in primaire,
secundaire en tertiaire sector.
Bevolkingsdichtheid gemiddeld aantal inwoners per vierkante kilometer.
Bevolkingsgrafiek (bevolkingsopbouw, leeftijdsopbouw of bevolkingspiramide) De grafische weergave van de opbouw van de bevolking naar leeftijd en geslacht
Bevolkingsspreiding de manier waarop een bevolking over een gebied verspreid is.
Binnenlandse migratie Verhuizingen binnen de grenzen van een bepaald land.
BNP per hoofd De waarde van alle goederen en diensten die in een land in een jaar worden geproduceerd plus de inkomsten uit het buitenland, gedeeld door het aantal inwoners.
BRIC-landen Brazilië, Rusland, India en China. Landen met opkomende economieën. Bevinden zich in de semi-periferie.
Buitenlandse migratie Migratie waarbij landsgrenzen worden overschreden
Cultuur Manier waarop een samenleving vorm gegeven is.
Cultuurelement Een kenmerk waaraan je een cultuur kunt herkennen: taal,
godsdienst en gewoonten
Cultuurgebied (Islamitische wereld, Latijns-Amerika, Afrika ten zuiden van de Sahara,Westerse wereld, Azië). Gebied waarin culturen voorkomen die sterk op elkaar lijken.
Cultuurverandering verandering die optreedt in de cultuurelementen. Dit kan
positief of negatief
Cultuurvermenging cultuurelementen van verschillende culturen komen samen.
Cultuurverspreiding cultuurelement(en) worden over de een gebied
verspreid
Dekolonisatie kolonies worden onafhankelijk
Demografisch transitiemodel model die de overgang van een hoog geboorte- en sterftecijfer naar een laag geboorte- en sterftecijfer weergeeft.
Distributieland een land waar veel doorvoer van goederen plaats vindt. De
transportsector heeft hier veel banen
Ecologische migratie migratie vanwege verslechtering van het milieu
Eindproducten het einde van een productieketen. Het product kan nu verkocht
worden via de tertiaire sector
Emigratie/Emigrant verlaten van het geboorteland om in het buitenland te vestigen.
Export (uitvoer) het uitvoeren van goederen naar het buitenland.
Fair Trade eerlijke handel
Formele sector De officiële economie. De tegenhanger van dit begrip is informele sector. Een deel van de inkomens gaan naar de belasting.
Geboortecijfer het aantal geboortes per 1000 inwoners in een land
Geboorteoverschot wanneer het geboortecijfer hoger is dan het sterftecijfer. Dit resulteert in groei van de bevolking
Gezinshereniging(kettingmigratie) Buitenlanders die zich willen herenigen met hun gezinsleden, die reeds in het immigratieland verblijven
Gezinsvorming (gezinsvormende migratie) Vorming van een nieuwe gezin waarbij men de bruid, bruidegom of partner uit het land van de ouders
haalt.
Global Shift verschuiven van het economisch zwaartepunt (de economische macht) naar een ander deel van de wereld. Momenteel is er een verschuiving
plaats naar de Aziatische landen.
Globalisering politieke, economische en culturele integratie door toenemende
technologische ontwikkelingen in communicatiemiddelen en transport.
Halffabricaten tussenvorm van een product. Het moet nog verder verwerkt worden tot eindproduct.
Handelskolonialisme vestigen van kooplieden en handelsmaatschappijen (VOC) buiten Europa om te handelen.
Immigratie/Immigrant vestigen voor langere tijd van een persoon (de immigrant) in een ander land.
Import (Invoer). Invoeren van goederen uit het buitenland.
Informele sector De onofficiële economie, ook wel zwart werken genoemd. Bij deze (slecht betaalde) banen wordt geen belasting afgeschreven
Infrastructuur voorzieningen die nodig zijn voor het vervoer en transport van
mensen, goederen of informatie (wegen, spoorwegen, glasvezelkabels, etc.)
Inkomen hoeveel geld men krijgt door het leveren van arbeid, winst of via
vermogensopbrengst.
Internationalisering proces waarbij organisaties samenwerking of handel aangaat over de landgrenzen.
Islamitische wereld Cultuurgebied waar voornamelijk een islamitische cultuur voorkomt.
Kindersterfte(cijfer) het aantal sterfgevallen van kinderen jonger dan vijf jaar per 1000 geboortes. Sterfte onder één jaar wordt zuigelingensterfte genoemd.
Kolonie Een overzees gebiedsdeel dat onder het bestuur van een ander land
staat
Koopkracht geeft aan hoeveel goederen een huishouden kan kopen van hun
besteedbaar inkomen (het inkomen van een huishouden na het aftrekken van de vaste lasten).
Lagelonenlanden landen waar de productie van goederen goedkoper kan wordengedaan dan in West-Europese of Amerikaanse landen, doordat
de loonkosten beduidend lager liggen
Levensverwachting de gemiddelde verwachte leeftijd die een man of vrouw zal bereiken. Wordt ook wel omschreven als: de gemiddelde ouderdom in een land.
Mainport een knooppunt van belangrijke handelsroutes (Rotterdam).
Migranten/Migratie Verplaatsing van een groep mensen (migranten) van de ene plaats naar de andere.
Mobiliteit de mate waarin personen en goederen zich kunnen verplaatsen
Multiculturele samenleving land waar verschillende culturele groepen samen leven.
Multinational/Multinationale onderneming (MNO) Een onderneming die in meerder landen werkzaam /geregistreerd is.
Natuurlijke bevolkingsgroei De ontwikkeling (groei of afname) van de bevolking die bepaald wordt door het verschil tussen geboorten en sterfte
Periferie randgebied of achterland. Contrast met centrum. Gebieden die op
verschillende schaalniveaus minder ontwikkeld zijn.
Politieke systeem regeringsvorm. De manier waarop een land bestuurd wordt.
Primaire sector De agrarische sector. Dit is de economische sector die grondstoffen en voedsel levert.
Productieketen Een economisch proces van grondstof tot consument. Het beschrijft alle organisaties en activiteiten die er nodig zijn om van een grondstof een product te maken.
Secundaire sector De industriële sector. Dit is de economische sector die alle
grondstoffen uit de primaire sector verwerken.
Semi-periferie gebied met een tussenpositie tussen centrum en periferie
Sociale ongelijkheid Grote en ongewenste verschillen in welvaart en
ontwikkelingskansen tussen de verschillende groepen in de bevolking.
Sterftecijfer het aantal sterfgevallen per 1000 inwoners in een land
Sterfteoverschot Wanneer het sterftecijfer hoger is dan het geboortecijfer. Dit zorgt voor een krimpende bevolking.
Tertiaire sector De dienstverlenende sector die vaak winst wil maken (horeca, kappers, bankiers).
Vergrijzing Het proces waarbij naar verhouding steeds meer 65-plussers deel
uitmaken van de totale bevolking
Vertrek- en vestigingsgebied Gebied vanwaar een migrant vertrekt (vertrekgebied) en waar de migrant zich vestigt (vestigingsgebied).
Vestigingsplaatsfactor redenen voor een bedrijf om zich op een bepaalde plaats te vestigen.
Vluchtelingen Een voormalige asielzoeker die tot Nederland is toegelaten en de status van vluchteling heeft, als een asielzoeker die naar Nederland is gekomen en een vergunning tot verblijf (VTV) heeft gekregen.
VN-welzijnsindex/HDI indexcijfer van 0 tot 1 die de mate van welzijn in een land aangeeft.
Vrije markteconomie markt waarin prijzen door vraag en aanbod tot stand komen
Vrijhandel Handel waarbij je zonder handelsbelemmeringen zaken met elkaar kunt doen (invoerrechten, importverboden, etc).
Welvaart mate van rijkdom om te voorzien in je behoeften, wordt gemeten aan de hand van BNP en koopkracht.
Welzijn Levensomstandigheden van mensen in een land.
WTO/World Trade Organisation (Wereldhandels organisatie) Organisatie die zich bezig houdt met de regels over wereldhandel. Het WTO zorgt ervoor dat de handel tussen landen zo soepel en eerlijk mogelijk verloopt.
Inhoud
Inleiding
Introductie vak aardrijkskunde
Hoofdstuk 1 Economie
Hoofdstuk 2 Demografie
Hoofdstuk 3 Cultureel/politiek
Wereldbeeld: cultureel/politiek
Wereldbeeld: cultureel/politiek
r
Toets Wereldbeeld
Voorbereiden Toets Wereldbeeld
Hoofdstuk 4 Globalisering
Eindtoets Wereld